Boekbespreking op de website van Trouw

Deze autobiografische spionageroman van de in Servië geboren schrijver, schilder, karateka en geheim agent Slobodan Mitric speelt in 1987 rond het einde van de Koude Oorlog. Het boek beschrijft de mondiale verwevenheid van onder- en bovenwereld in de afgelopen decennia, en eindigt met de arrestatie van Mitric na de ontvoering en moord op de miljonair en directeur Gerrit Jan Heijn, de jongere broer van Albert Heijn, door ir. Ferdi Elsas in september 1987. Op grond van verkregen informatie waarschuwt Mitric de inlichtingendiensten al maanden van tevoren voor de ontvoering van prins Willem Alexander en later voor de moord op een ontvoerde miljonair uit Vinkeveen, maar zijn signaal wordt maar ten dele opgepikt.

Tegelijkertijd schildert het boek de gecompliceerde liefdesrelatie van Mitric met de Joods-Nederlandse beeldend kunstenares Iris de Vries. Hun liefde staat onder druk door zijn voortdurende affaires met mooie vrouwen, door zijn werk als ‘privé-detective’ en door zijn bizarre status als ongewenst vreemdeling na de doodslag uit zelfverdediging op drie Joegoslavische geheim agenten van de beruchte UDBA op eerste kerstdag 1973. In een jaar tijd wordt hij een aantal keren met de dood bedreigd. Maar hij wordt ook in bescherming genomen door een misdaadschrijver, een oud-rechercheur, een Molukse vrijheidsstrijder, leden van het voormalige Bureau Nationale Veiligheid, door de veiligheidsdienst van het koninklijk huis en door de ‘Witte Anjer’ zelf.

De handeling van het boek begint op 11 september 1986 kort na de vrijlating van Mitric en precies vijftien jaar vóór de aanslagen met vliegtuigen op de Twin Towers en het Pentagon. Deze aanslagen voorspelt Mitric, net als medethrillerschrijver Tom Clancy, al in de jaren ‘80. Mitric claimt zelfs dat zijn eerdere, in beslag genomen Engelse spionageroman Operation Twins een doorslaggevende rol heeft gespeeld in het besluit van president Reagan voor de verrassende ontmoeting met Michael Gorbatsjov in Reykjavik in oktober 1986. Die ontmoeting heeft een jaar later geleid tot de ondertekening van het INF-verdrag tussen de VS en de Sovjet-Unie en tot het einde van de Koude Oorlog.

Mitric beschrijft in flash backs hoe hij in de jaren ’60 en ’70 in een aantal Europese landen als dubbelagent werkt onder het mom van karatetrainer voor Westerse geheime diensten. Na weigering van een opdracht van Tito voor de liquidatie van de KGB-chef voor Europa loopt hij over naar een in 1973 opgerichte geheime Amerikaanse contra-inlichtingendienst RPI, Reserve Police International Inc. Deze geheime dienst staat onder leiding van de onbekende, gepensioneerde CIA-generaal Raymond Healey (1913-1999), een felle anti-communist van Ierse afkomst.

Mitric’ alter ego Dr. Troublemaker ontdekt in Nederland en België van de jaren ’80 een verregaande verstrengeling van de onderwereld van drugs- en wapenhandelaren en afpersers, en een bovenwereld van vastgoedhandelaren, juristen, politici, justitie, politie en geheime diensten die Mitric op hilarische wijze karakteriseert. Deze verstrengeling van onder- en bovenwereld blijkt te worden aangestuurd door een groep Nederlandse industriëlen, de G-10 of Titanen genaamd, die opdracht geeft voor enorme drugstransporten, politiek gedekte plutoniumsmokkel, ingenieuze geldvervalsing, uitgekookte afpersing, ‘auto-ongelukken’, ‘hartaanvallen’, ‘verdwijningen’ en gruwelijke moorden.

Stammend uit een militaire en koninklijke Montenegrijnse familie komt Mitric al in 1973 als politiek vluchteling naar Nederland. Na het uitzitten van zijn 13-jarige gevangenisstraf is hij ongewenst vreemdeling, maar mag hij van de Hoge Raad vanwege eigen levensgevaar ook niet worden uitgezet naar het voormalige Joegoslavië. Hij heeft voor zijn inlichtingenwerk een groot archief opgebouwd en bezit een uitzonderlijk fonetisch en fotografisch geheugen voor namen en situaties, wat een belangrijke reden was voor zijn selectie als contra-inlichtingen- en liquidatieagent voor Tito en later als Amerikaans contra-inlichtingenagent. Een deel van zijn archief heeft hij begin jaren ’90 in zijn tijdschrift The Serbian Army, vanaf vorig jaar op internet en nu ook als bijlagen in het boek gepubliceerd. Daardoor is deze op zich al bijzonder gedetailleerde reality-thriller - waarin letterlijk honderden destijds bekende personen voorkomen - tegelijk een uitdagend interactief boek geworden. Een Engelse vertaling van De gouden tip en een vervolg kondigt Mitric in dit zinderende boek al aan.